بهینه سازی شرایط استخراج رنگزا از گیاه نیل و بررسی کیفیت رنگرزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکده هنرهای کاربردی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

/amnc.2020.8.32.4

چکیده

در عصر حاضر به دلیل روند رو به رشد آلودگی های زیست محیطی ناشی از پساب های گوناگون صنعتی و بیماری های ناشی از آن، گرایش مردم به جهانی پاک و سبز افزایش یافته و در جستجوی استفاده از منابع طبیعی به جای انواع شیمیایی آن می‌باشند. در رنگرزی طبیعی که در هنر-صنعت تولید فرش بسیار با اهمیت است استفاده از مواد طبیعی به جای مواد شیمیایی مورد توجه قرار می‌گیرد. در گذشته از گیاهان برای رنگرزی استفاده می شد. رنگ آبی در قدیم از وسمه یا نیل وامروزه معمولا از نیل شیمیایی بدست می‌آمد. در این پژوهش سعی شده با استفاده از منابع گیاهی بومی جهت تسهیل رنگرزی، شرایط بهینه تولید پودر رنگزای گیاهیبرای فام آبی ارائهشود. گیاه مورد استفاده در این پژوهش نیل(Indigofera tinctoria) بود. استخراج رنگزا(ایندیگو) به روش آب گرم انجام شد. تاثیر روش های خشک کردن گیاه، اندازهpHحمام استخراج، زمان استراحت محلول و درجه حرارت بر میزان استخراج ایندیگو، مورد آزمایش قرار گرفت. روش‌های خشک کردن برگ گیاه در آفتاب، سایه، مایکروویو با توان 100% و خشک کردن در دستگاه آون در دمای 45 درجه سانتی گراد بررسی شد. نتایج آزمایشات نشان داد که بیشترین میزان ایندیگو درpH حمام استخراج برابر با 9 که گیاه به مدت 10 دقیقه در دمای 80 درجه سانتیگراد حرارت دیده باشد، بدست می‌آید. کیفیت رنگرزی و ثباتهای عمومی کالای رنگرزی شده با رنگزای استخراجی در مقایسه با کالای رنگرزی شده با نیل مصنوعی عالی و قابل قبول بود.

کلیدواژه‌ها


[1] www.wildcolours.co.uk، 20/06/1395).
[2] ملا ماریه، بررسی تاثیر شرایط آماده سازی و فرآوری گیاه وسمه در کیفیت رنگرزی نخ خامه قالی ، زهرا احمدی کارشناسی ارشد دانشگاه هنر 1396
[3] www.advances.sciencemag.org ، 10/08/1395)
[4] S.,GostaIndigo Textiles: Technique and History. London Sterling, (1989).
[5] Clark, Robin J.H., Cooksey, Christopher J., Daniels, Marcus A.M. Indigo, Woad, and Tyrian Purple: Important vat dyes from antiquity tothe present. Endeavour. 17(4), (1993), 191-199.
[6] کریمشاهی، ویسیان، حیدری نیل از آغاز تا کنون. دومین سمینار ملی تحقیقات فرش دستباف، تهران، وزارت بازرگانی.(1386).
[7] Gilbert, K. G., Hill, D. J., Crespo, C., Mas, A. Lewis, M., Cooke, D. T., Qualitative Analysis of Indigo Precursors from Woad by HPLC and HPLC-MS. Phytochem. Anal. 11,(2000), 18-20.
[8] B.-P., Jenny, Indigo. London british museum press(1998).
[9] امیری، داوود. رنگرزی طبیعی و استخراج رنگدانه از گیاه اسپرک. تهران: شباهنگ(1387).
[10] جهانشاهی افشار، ویکتوریارنگرزی الیاف با مواد طبیعی. تهران: نشر دانشگاه هنر(1375).
[11] منتظر، ویسیان، حیدری(1388). طبیعت گرایی در رنگرزی الیاف پروتئینی. تهران: مرکز ملی فرش ایران.
[12] M. Thierry, E., Estelle, Ch., Patrick, Dominique Legoya, Legoya, Identification of an indigo precursor from leaves of Isatistinctoria (Woad). Phytochemistry. 58, (2001), 897–904.
[13] C., Dominique, Natural dyes. Archeype.(2007).
[14] R., Mira, Dyes in ancient and medieval india. Vivekananda Road, calcatta. 13, (1977), 83-112.
[15] Vuorema, Anne. Reduction and analysis Methods of indigo, Department of Chemistry, University of Turku, Finland, (2008)..
[16] N.Chanayath, S.Lhieochaiphant and S.Phutrakul, Pigment Extraction Techniques from the Leaves of Indigoferatinctoria Linn. and BaphicacanthuscusiaBrem. and Chemical Structure Analysis of Their Major Components, CMU. J., Vol. 1(2), 149, (2002)
[17] N. Comlekcioglu1, L.Efe, S. Karaman1, Extraction of Indigo from Some Isatis species and Dyeing Standardization Using Low-technology Methods, Brazilian Archives of Biology & Technology Vol.58, No.1,January-February 2015, 96-102,.
[18] O.Adeyanju, S. E. Emmanuel and S. F Akomolafe, Extraction of Indigo Dye (Powdered, Form) from the Leaf of IndigoferaTinctoria, Int. J. of Physical Science, Volume 6, Number 1, 2011.
[19] K. G. Stoker, D. T. Cooke, D. J. Hill, An Improved Method for the Large-Scale Processing of Woad (Isatistinctoria) for Possible Commercial Production of Woad Indigo, J. agric. Engng Res. 71, (1998), 315-320.
[20] P.B.Tayade,R.V.Adivarekar, Extraction of Indigo dye from Couroupitaguianensis and its application on cotton fabric, Fashion and Textiles, 2014, 1-16
[21] احمدی، زهرا، حقیقت کیش ، محمد، پایان نامه دکتری، " بررسی و ارزیابی تاثیر نوع ، مقدار و پارامترهای ساختاری رنگدانه بر مکانیسم پایداری نوری الیاف پلی پروپیلن" دانشگاه صنعتی امیر کبیر، 1386